Boşanma süreci, duygusal ve hukuki açıdan zorlu bir dönemdir. Bu süreçte, çiftlerin hem maddi hem de manevi anlamda korunması ve haklarının gözetilmesi büyük önem taşır. Boşanma davaları, anlaşmalı veya çekişmeli olarak iki şekilde yürütülebilir. Her iki durumda da, hukuki süreçlerin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi için uzman bir avukatla çalışmak hayati öneme sahiptir.
Bu rehber, boşanma davaları hakkında merak edilen bazı soruları yanıtlamak, süreç boyunca haklarınızı ve yükümlülüklerinizi anlamanızı sağlamak ve bu zorlu dönemde size yol göstermek amacıyla hazırlanmıştır. Boşanma davası açmadan önce bilinmesi gereken önemli detaylar, dava sürecinin aşamaları ve boşanma sonrasında karşılaşabileceğiniz hukuki durumlar hakkında genel çerçeveyi çizecek nitelikte hap bilgileri sizlerle buluşturuyoruz.
Boşanma Davası Nasıl Açılır?
Boşanma davaları, aile birliğinin bozulduğu ve eşlerden en az birinin evli kalmaya devam etmek istemediği durumlarda açılır.
Boşanma davaları anlaşmalı ve çekişmeli olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Her iki davaya da aile mahkemeleri, aile mahkemelerinin olmadığı yerlerde asliye hukuk mahkemeleri bakmaktadır. Boşanma davası açmak için ilgili mahkemeye verilecek dilekçede ileri sürülen boşanma sebepleri, boşanma sebeplerinin nasıl ispat edileceği/edildiği, varsa tanıkların isim soy isim ve adres bilgileri, belli kurumlarda bulunan, mahkemece yazı yazılarak getirilmesi istenen belge ve kayıtlara dair açıklamalar yer almaktadır.
Bu dilekçenin yazım aşamasında hak kaybı yaşanmaması adına boşanma davaları konusunda uzman avukatlardan yardım alınması önem arz eder.
Anlaşmalı Boşanma Davası Nedir?
Anlaşmalı boşanma, evlilik birliğini sonlandırmak isteyen çiftlerin tüm konularda uzlaşarak hızlı ve masrafsız bir şekilde boşanmayı tercih etmeleridir. Anlaşmalı boşanmanın gerçekleşebilmesi için belirli adımların izlenmesi gerekmektedir. İlk olarak, çiftlerin anlaşmalı boşanma davası açabilmesi için en az bir yıl evli olmaları gerekmektedir. Bir yıldan kısa süren evliliklerde anlaşmalı boşanma mümkün değildir.
Taraflar, boşanma kararına ilişkin tüm maddi ve manevi konularda anlaşarak bir protokol hazırlarlar. Bu protokolde mal paylaşımı, nafaka, çocukların velayeti ve diğer hususlar detaylı bir şekilde belirtilir. Hazırlanan boşanma protokolü ile birlikte anlaşmalı boşanma dilekçesi, yetkili aile mahkemesine sunulur. Aile mahkemesi olmayan yerlerde, bu davalar asliye hukuk mahkemelerinde görülür ve bu mahkemeler aile mahkemesi sıfatıyla görev yapar. Bu durumda asliye hukuk mahkemesi, aile mahkemesinin yetki ve görevlerine sahip olur ve bu mahkemelerin verdiği kararlar, aile mahkemelerinin verdiği kararlarla aynı hukuki sonuçları doğurur. Bu aşamada, protokolün her iki tarafça da imzalanmış olması gerekmektedir.
Mahkeme, tarafları dinleyerek protokolün içeriğini ve tarafların anlaşmasını onaylar. Hakim, tarafların iradelerinin serbestçe oluşup oluşmadığını tespit eder. Eğer protokol hukuka ve tarafların menfaatlerine uygun bulunursa, boşanma kararı verilir. Mahkeme hükmü bakımından, belirli bir süre içinde istinaf kanun yoluna başvurulmazsa karar kesinleşir ve taraflar resmen boşanmış olur, akabinde kararın Nüfus Müdürlüğü’ne gönderilmesiyle işlemler tamamlanır.
Çekişmeli Boşanma Davası Nedir?
Çekişmeli boşanma davası, Türk Medeni Kanunu madde 166/3’te düzenlenen, eşlerin boşanma konusunda anlaşamaması durumunda açılan bir dava türüdür. Bu dava türünde eşler, boşanmanın yanı sıra nafaka, velayet, tazminat, mal paylaşımı gibi konularda da anlaşmazlık yaşar.
Çekişmeli boşanma davalarında, eşlerden biri boşanmak istemese bile dava açılabilir ve mahkeme süreci başlatılabilir. Çekişmeli boşanma davalarında, mahkeme tarafların taleplerini değerlendirir ve nihai kararı verir. Bu davalar, anlaşmalı boşanma davalarına kıyasla daha uzun sürebilir ve daha karmaşık olabilir.
Çekişmeli Boşanma Davası Hangi Hallerde Açılır?
Boşanmanın nedenleri özel nedenler ve genel nedenler şeklinde ikiye ayrılır.
Şiddetli geçimsizlik, güven sarsan davranışlar, evlilik yükümlülüklerini yerine getirememe gibi evlilik birliğinin temelinden sarsılmasına neden olan birçok sebep, boşanmanın genel sebeplerine örnek teşkil eder. Çekişmeli boşanma davalarında yalnızca boşanma nedenleri üzerinde değil; bununla birlikte, nafaka, velayet, maddi ve manevi tazminat, ev eşyalarının paylaşımı, hangi tarafın daha fazla kusurlu olduğu gibi hususlarda da ihtilaf söz konusu olabilir.
Çekişmeli boşanma davalarındaki özel sebepler ise kanun koyucu tarafından belirlenmiştir;
- Zina (aldatma) | TMK m.161: Eşlerden birinin evlilik birliği devam ederken başka biriyle cinsel ilişkiye girmesi durumunda zina sebebiyle boşanma davası açılabilir. Zina, boşanma davalarında en yaygın ileri sürülen sebeplerden biridir.
- Hayata kast, pek kötü veya onur kırıcı davranış | TMK m.162 : Eşlerden birinin diğer eşin hayatına kastetmesi, ona karşı pek kötü muamelede bulunması veya onur kırıcı davranışlar sergilemesi durumunda bu sebebe dayanarak boşanma davası açılabilir.
- Suç işleme ve haysiyetsiz hayat sürme | TMK m.163 : Eşlerden birinin suç işlemesi veya haysiyetsiz bir hayat sürmesi, diğer eş için evlilik birliğini çekilmez hale getirebilir. Bu durumda boşanma davası açılabilir.
- Terk | TMK m.164 : Eşlerden birinin ortak konutu terk etmesi ve bu terk süresinin en az altı ay sürmesi durumunda, terk sebebiyle boşanma davası açılabilir. Terk eden eş, terk süresinin bitiminden önce ihtar edilmelidir.
- Akıl hastalığı | TMK m.165 : Eşlerden birinin akıl hastalığına yakalanması ve bu hastalığın evlilik birliğini sürdürmeyi imkansız hale getirmesi durumunda, boşanma davası açılabilir. Ancak bu hastalığın tedavisinin mümkün olmadığının resmi sağlık kurulu raporuyla belgelenmesi gerekmektedir.
Çekişmeli boşanma davaları, hukuki bilgi ve tecrübe gerektiren karmaşık süreçlerdir. Bu nedenle, uzman bir avukatla çalışmak, hak kayıplarının önlenmesi ve davanın en iyi şekilde yönetilmesi açısından büyük önem taşır.
Boşanma Dava Dilekçesinde Neler Yer Almalıdır?
HMK m. 119 kapsamında boşanma dilekçesi içerisinde özetle aşağıdaki hususlar bulunmak zorundadır:
- Mahkemenin adı.
- Davacı ile davalının adı, soyadı ve adresleri.
- Davacının Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası.
- Varsa, davacı avukatının adı, soyadı ve adresi.
- Davanın konusu ve/veya dava değeri.
- Davacının iddiasının dayanağı olan tüm vakıa ve olayların açık ve net özetleri.
- İddia edilen her bir vakıanın hangi deliller ile ispat edileceği.
- Dayanılan hukuki sebepler.
- Açık bir şekilde davadaki talepler.
- İmza
Boşanma dilekçelerinin avukatlar tarafından yazılması elzemdir. Özellikle çekişmeli boşanma süreçlerinde kişinin hukuki yardım almadan dilekçe yazması halinde ciddi kayıpları olabilmektedir. Çünkü deliller ve usulün mahkemece nazara alınmaması durumunda taraflar telafisi imkansız kayıplar yaşayabilmektedir.
Boşanma Sürecinde Mal Paylaşımı
Evlilik akdi gerçekleştirilirken eşler edinilmiş mallara katılma rejimi veya farklı rejimler seçebilirler. Herhangi bir seçim yapmayan eşler Türk Medeni Kanunu’nun ilgili maddesi gereğince “Edinilmiş Mallara Katılma Rejimini” seçmiş sayılmaktadırlar. Evlilik esnasında edinilen mallar sahiplik ve edinilmenin şekli bakımından ikiye ayrılır.
- Edinilmiş Mallar; Evlilik içinde eşlerin maaşları veya mülkleri üzerinden gelen gelirlerle edindikleri mal varlığına edinilmiş mal denir. Eşler arasında edinilmiş mallar eşit olarak paylaşılmaktadır.
- Kişisel Mallar; Evlilik öncesi eşlerin edindiği mal varlığı veya evlilik sırasında eşlerden birine kalan miras, önceden kalma birikim, kişisel manevi tazminatlar gibi mallar eşlerin kişisel malı olarak kabul edilir. Bir eşin kişisel malı üzerinde diğer eşin hakkı bulunmamaktadır.
Eşler arası boşanma sürecinde mal paylaşımı yapılırken dikkat edilen başka etmenler de bulunur. Örneğin, eşlerden biri evlilik sırasında bir ev alırken kişisel malı olan birikimiyle katkı sağladıysa, bu katkı kişisel mallardan edinilmiş mallara yapılan katkı olarak hesaplanır. Kişisel malın değeri, edinilmiş malın toplam değerinden çıkarıldıktan sonra, kalan edinilmiş mal değeri eşler arasında paylaşılır.
Aile Konutu
Aile konutu, eşlerin ve varsa çocukların yaşadığı, tüm aile anlarına ve anılarına mekan olan yaşam alanıdır. Aile konutu üzerinde eşlerden birinin diğerinin rızası olmadan tasarrufta bulunması durumunu engellemek için Aile Konutu Şerhi konulmaktadır.
Aile Konutu Şerhi
Aile konutu, boşanma gerçekleşmediği sürece, eşlerden biri diğerini terk etse dahi aile konutu şerhi ile korunmaktadır. Bu sayede eşlerden birinin herhangi bir sebeple aile konutu üzerinde tasarrufa gitmesi, konutu satması veya intifa gibi çeşitli hakları devretmesi olanaksız hale gelir.
Aile konutu şerhi Tapu Müdürlüğü’ne verilen dilekçe ile konulabilir. Bu dilekçenin hazırlanmasında avukata danışılması gerekmektedir. Daha detaylı bilgi için “Aile Konutu Şerhi Hakkında Sıkça Sorulan Sorular ve Yanıtları” başlıklı makalemizi okumanızı tavsiye ederiz.
Boşanma Sürecinde Avukat Zorunlu Mudur?
Boşanma davası ve dava süreci ister avukata verilen vekaletle, ister şahıslarca bizzat yürütülebilmektedir. Fakat sürecin takibi ve herhangi bir usulsüzlük yaşanmaması adına hukuki destek önemlidir. Avukatlar da bu alanda hem çekişmeli hem de anlaşmalı davalarda hizmet vermektedir. Boşanma avukatı ücreti karşılamakta zorluk çekenler için Barolar tarafından atama yapılabilmektedir.
Boşanma Davalarında Uzman Avukatın Rolü
Boşanma davaları, hukuki ve duygusal açıdan karmaşık süreçlerdir. Bu süreçte uzman bir avukatın rolü, tarafların haklarını korumak ve sürecin adil bir şekilde ilerlemesini sağlamaktır. Uzman avukatlar, boşanma sürecinin her aşamasında müvekkillerine rehberlik eder; dava dilekçesinin hazırlanması, delillerin toplanması, duruşmaların yönetilmesi ve mal paylaşımı gibi konularda profesyonel destek sağlar. Ayrıca, nafaka, velayet ve tazminat taleplerinin en iyi şekilde savunulması için stratejiler geliştirirler. Boşanma davalarında uzman bir avukatla çalışmak, hukuki süreçlerin doğru yönetilmesi ve hak kayıplarının önlenmesi açısından büyük önem taşır.
Boşanma sürecinde doğru adımları atmak ve süreci sağlıklı şekilde yürütmek için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Avukat Eylül Elif GERGİN
Öğrenci Stajyer Eylül BAĞRIAÇIK
